ناگفته هاي فتح خرمشهر

سرويس دفاع مقدس - نداي انقلاب/اميرنصرت الله معين وزيري درسال 1317 درشهرستان سنندج متولد شد. او درسال1340 از دانشكده افسري فارغ التحصيل شدودوره مقدماتي رسته توپخانه را دراصفهان طي كردودر سال 1341 به توپخانه لشكر 81منتقل شد. درسال 1349 نيز براي گذراندن دوره عالي به مركز توپخانه اصفهان رفت.وي در سال 1354 دركنكورورودي دانشكده فرماندهي وستاد مشترك شركت كردودرسال 1355 با رتبه ممتازفارغ التحصيل وازهمان تاريخ دردافوس مشغول تدريس شد. اميرمعين وزيري درزمان جنگ تحميلي، طبق دستورفرماندهي وقت نيروي زميني سرهنگ صياد شيرازي به قرارگاه عملياتي جنوب فراخونده شد وبه عنوان افسر عمليات قرارگاه كربلا ودرگروه طرح ريزي عمليات هاي فتح المبين وبيت المقدس انجام وظيفه كرد. وي به علت تلاش در امر آموزش و تأليف كتاب، به دريافت نشان درجه 2دانش و به علت شركت در معليات به دريافت نشان درجه2 فتح از دست مقام معظم رهبري مفتخر گرديد.امير معين وزيري بنيانگذار مديريت پژوهش دافوس ارتش جمهوري اسلامي ايران است. بيشتر تلاش هاي اوآموزشي- پژوهشي وعملياتي بوده وبيش از 12جلد كتاب درزمينه عمليات و مديريت دفاعي تأليف و حدود 11مقاله علمي پژوهشي درمجلات و روزنامه هاونشريات منتشر كرده است. وي عضو هيأت علمي رسمي وزارت علوم، حتقيقات وفناوري ومدت 31سال است كه درمقطع كارشناسي ارشد تدريس مي كند.اميرمعين وزيري درحال حاضربه عنوان مشاورارشد نظامي درپژوهشگاه علوم ومعارف دفاع مقدس فعاليت مي كند.گفتگو با وي را به طور خلاصه مي خوانيم: *اجرا وهدايت مرحله يكم عمليات بيت المقدس را تشريح بفرمائيد؟**30دقيقه بامداد روز جمعه 10/2/61 قرارگاه سرفرماندهي كربلا با صدور رمز(بسم الله الرحمن الرحيم، بسم الله القاسم الجبارين، يا علي بن ابي طالب) به قرارگاه هاي قدس، نصرو فتح دستور اجراي عمليات طرح كربلاي3 را اعلام كرد.قرارگاه قدس عمليات خود را با پيشروي مخفيانه و توأم با غافلگيري در سكوت و تاريكي شب به سمت مواضع دشمن آغاز كرد، ولي همان گونه كه انتظار مي رفت زمان كوتاهي نگذشته بود كه دشمن تك قرارگاه قدس را دريافته وبلافاصله غريو كر كنندة اتش توپخانه ها وطنين رعد آساي انفجار هاي پي درپي گلوله ها، سكوت شب راد ر سراسر جبهه كرخه كور در هم شكسته و جنگجويان در پيكار سخت و خونين درگير شدند.نيروهاي پياده قدس2 درقصيريه، قدس3 در طراح، قدس 4دررسيد جابروفرسيه، عليرغم آتش شديد ومقاومت شديددشمن با پذيرش تلفات ازكرخه كورعبور كرده وبه خاكريزهاي مقدم دشمن متجاوزيورش بردند. درجبهه نورد نيزاز قدس5 در قسمتي ازمعابر خود به پيشروي گرديد. پيشروي يگان هاي قرارگاه قدس تا ساعت4بامداد با وجود پذيرش تلفات ادامه يافت و توانستند بين 700تا 3000 متر در مواضع دشمن رخنه كنند و تعدادي از نيروهاي دشمن را هب اسارت بگيرند، اما به علت نبود فضاي مانور ووجود مواضع مستحكم دشمن متوقف شدند.نيروهاي قرارگاه فتح كه مأموريت عبور از رودخانه كارون و تأمين خط سرپل را درغرب كارون برعهده داشتند باقدرت بسيارعالي مواضع پراكندة دشمن رادرحوالي سيدعبوددرهم شكستندوضمن انهدام و به اسارت گرفتن صدها نفر از نيروهاي دشمن وبه غنيمت گرفتن توپخانه و تجهيزات آنها حدود ساعت 5/3 بامداد به تدريج به خط سرپل(جاده اهواز- خرمشهر) رسيدند وآن را به تصرف خود در آوردند و پس ازپاكسازي منطقه درساعت9صبح به تحكيم مناطق متصرفي پرداختند.نيروها قرارگاه نصر نيزكه ماموريت عبورازرودخانه كارون وتامين قسمت جنوبي منطقه سرپل را به عهده داشتند،به علت مشكلات موجودباتاخيرعمليات راشروع كردند. نصر2درساعت يك وسي دقيقه بامداد با دشمن درگيرشدودرساعت سه و چهل دقيقه با يورش به 35دستگاه تانك دشمن، تعدادي از آنها رابه آتش كشيد و ضمن به اسارت گرفتن تعدادي از نيروهاي دشمن و به غنيمت گرفتن8قبضه توپ سالم، به خط سرپل رسيد.نصر يك نيز پيشروي خود را آغاز، اما در3كيلومتري خط سرپل متوقف شد. نصر3حركت خود را با استفاده از شعله تانك هاي آتش كشيده توسط نصر2، به پيشروي خود سرعت بخشيد و جناح جنوبي سرپل را به طورنسبي تامين كرد. نصر5به علت عبورازخط سرپل درگوشه جنوبي آن درحوالي نهر عرايض با مشكل مواجه شدوبه داخل سرپل عقب نشيني كرد.به هرحال خط سرپل درمنطقه قرارگاه نصر به صورت ناقص تصرف شد. *امير وزيري ،امکانات و وسايل مورد نياز را براي عبور از رودخانه چگونه تهيه کرديد؟**كل وسايل و امکانات موجود براي برپايي ونصب پل هاي شناور روي رودخانه كارون حدود 7دستگاه پل (پي. ام. پي) (ساخت ورسيه) و يك دستگاه پل (ام.4.ت6) (ساخت امريكا) بود. اين پل ها به طور كلي در سازمان گردان مهندسي لشكرهاي رزمي ارتش(16-18-92) و همچنين گردان مهندسي 414 پل شناور ارتش تهيه شد. از اين تعداد يك دستگاه پل(ام.4ت.6) در منطقه عمومي شوش جهت استفاده لشكر77 روي رودخانه كرخه نصب شده بود. لشكر 16زرهي نيز براي عبورازرودخانه هاي كرخه كورونيستان به گروهبان پل ستزماني خود احتياج داشت.ازسطحه هاي پل موجود،تعدادي از آنها فرسوده و نيازمند تعميرات اساسي بود، درواقع عراق هم كم وبيش ازاين امكانات كم ما آگاهي داشت. به همين دليل تهديد عمده اي را ازطريق عبور نيروهاي ما ازرودخانه كارون احساس نمي كردويا جدي نمي گرفت.بنابراين لازم بودبراي عبورنيروهاي خودي(4لشكر تقويت شده) از رودخانه كارون فعاليت غيرمتعارفي انجام دهيم و تجهيزات بيشتري را هم فراهم سازيم. اولين اقدامي كه انجام گرفت، بسيج جوشكار ها اعم از ارتش و جهاد سازندگي براي تعمير سطحه هاي پل ها بود كه با سرعت وكارشبانه روزي شروع شد. اقدام دوم فكر استفاده از طراده هاي شبانه روزي شروع شد. اقدام ازاين طراده هاي(جي. اس. پي) بود كه سال ها در گوشه انبارهاي عمومي آبيك قزوين خاك مي خورد.استفاده ازاين طراده ها نياز به آشنايي وآموزش رانندگان اين وسيله بود.10 دستگاه ازاين طراده ها ظرف 48ساعت از آبيك قزوين به اهواز حمل با سرعت وجديت پيگيري شدو دركمترازيك هفته آماده شدوگردان 414 لپ موفق گرديد باتجهيزات مزبو، گروهاني به نام(ظفر) را سازمان داده وآمادگي رزمي آن رابه حد مناسبي برساند.تعداد10دستگاه قايق بزرگ 27فوتي گروهان هاي پل نيزبراي ترابري نيروها ازرودخانه كارون درنظر گرفته شد.در مجموع شش پل شناور پي.ام.پي و يك گروهان جي.اس.پي آماده شد كه در عمليات عبور ازرودخانه پنج پل آن مورد استفاده قرارگرفت.نيروي دريايي ارتش نيز 300 فروند قايق هجومي 10نفره خودرا با راننده و تعدادي غواض در اختيار قرارگاه كربلا قرارداد و اموزش سوار و پياده شدن نيروها نيز با سرعت شروع شد.اين امكانات كل وسايل موجودي بود كه بايد حدود5 لشكر ارتش و سپاه را به آن سوي رودخانه منتقل مي كردومداومت عبور ومروروحمل آماد را حفظ مي نمود. همچنين از طريق شناسايي روي نقشه و عكس هاي هوايي و شناسايي زمين افسران مهندسي قرارگاه كربلا درمنطقه بازو خشك بين رود خانه كارون ومناطق آبگرفته، احداث يك جاده دراين منطقه رابه نحوي كه ارتباط زميني منطقه سرپل را درغرب كارون با اهواز برقرار سازد، مقدروممكن تشخيص دادندوانجام آن را جهاد سازندگي استان يزد برعهده گرفت و اين كار را به پايان رساند *آموزش نيروها براي عمليات عبور از رودخانه چطور صورت گرفت؟**نظربه نيازمندي آموزش فرماندهان ومسئولان عملياتي و يگان هاي عبور كننده ازرودخانه كارون درزمينه چگو نگي، طرح ريزي، زمان بندي، برنامه ريزي، رده بندي وسازمان دهي نيروها سريعاً مدارك آموزشي عمليات عبوراز رودخانه ازدانشكده فرماندهي وستادارتش اخذ وبراي استفاده دراختيار قرارگاه ويگان هاي قرار داده شد. اين اقدام نتيجه بسيار مطلوبي درسرعت و دقت طرح ريزي عمليات عبوراز رودخانه براي يگان ها به بارآورد. *نيروهاي خط سرپل چطور تامين شد؟**قرارگاه كربلا در روزهاي 11و12 ارديبهشت ماه با صدور دستوراتي به قرارگاه هاي تابعه علاوه بر تثبيت لشكرهاي5و6 عراق در ماتداد رودخانه كرخه كور، به سرپل قراگراه فتح، توانست شكاف هاي موجود در منطقه سرپل قراگراه نصر را ترميم و پاتك هاي دشمن را كه بسيار شديد و مداوم بود، خنثي كندو ضمن وارد آوردن تلفات و خسارت فراوان به دشمن، خط سرپل طرح ريزي شده را به طور كامل تأمين كند.در روز12/2/61، اطلاعات دريافتي از منابع مختلف به ويژه عكسبرداري هوايي نشان داد كه لشكر3زرهي عراق شامل تيپه اي6و12 زرهي و 8مكانيزه و گيان هاي تقويتي پياده از خرمشهر تا گرمدشت و لشگر 9زرهي شامل تيپه اي 43و35و14 مكانيزه تقويت شده با يگان هاي پياده از گرمدشت تا حسينيه، در مقابل سرپل متمركز شده اند. *جريان عمليات روز و نحوه استقرار نيروها را بيان کنيد؟**درساعت سه وچهل دقيقه، قسمت عمده يگان هاي قرارگاه فتح با سركوب بزرگي ازدشمن به خاكريزخط مرزبين المللي درمنطقه محوله رسيده وبراي اولين بارازآغاز جنگ عراق عليه ايران، نيروهاي ايران عملاً خط مرز را دوباره لمس كردند. نيروهايي از نصر يك، يك ساعت بعد يعني چهاروچهل دقيقه به خط مرزنزديك شدند.ولي نصر 2ودرقسمت عمده نصريك به اشتباه خاكريز خط دژراكه به فاصله 2كيلومتري مرز بود، به جاي مرزاشغال كردند. درنتيجه اين عدم هماهنگي، دشمن از موقعيت استفاده كرده ودرساعت6صبح با يك اپتك سريع به نصر 2 جناح جنوبي نصريك را به خطر انداخت. هواپيما هاي دشمن خط مقدم رابا بمب هاي خوشه اي به شدت بمباران كردند.درساعت پنج وسي دقيقه صبح،دشمن به قرارگاه فتح ازمنطقه بالاي جاده حسينيه، كيلومتر 25پاتك نمود كه درگيري تا ساعت ده صبح ادامه يافت ونيروهاي دشمن دراين پاتك محاصره ومنهدم گرديدند.حدودساعت 9صبح دشمن بانيروهاي تازه نفس ويك پاتك سنگين درجنوب غرب نصر2(مناطق شمالي شلمچه) اقدام كردكه با آتش بسيارسنگين توپخانه همراه بودو موفق به رخنه و ايجاد شكاف در يگان هاين صر2 شدند.دراثر مقاومت شديد دشمن، قرارگاه نصر موفق به تأمين مرزدرمنطقه محوله نگرديدوكماكان درخط دژ(سه كيلومتري مرز) مستقر بود. قرارگاه نصرازجناح جنوبي خودتحت فشارسنگين ومداوم دشمن قرار داشت ودشمن براي نگهداري خرمشهرسرسختانه تلاش مي كردكه بافشار بر جناح جنوبي قرارگاه نصرازپيشروي نيروهاي ايران به سمت شلمچه واحاطه خرمشهرجلو گيري كنند. درحقيقتمشكلترين وظيفه و خطرناك ترين منطقه به عهده قرار گاه نصر واگذار شده بود. زيرا مهم ترين وحساس ترين منطقه براي دشمن خرمشهر بود.گزارش هاي رسيده در اين روز نشان مي دادكه دشمن به تقويت نيروهاي خود در شمال شلمچه پرداخته وشروع به برداشت نيرو از جبهه كرخه كور كرده است. در ساعت پنج و نيم بعد از ظهر خبر رسيد كه سوتن هاي بزرگي از نيروهاي دشمن از منطقه كرخه كور در حال حركت به سمت جنوب مشاهده شده اند.فعاليت هوايي دشمن بسيار شديد بود و بيش از 20بار تلاش كردند كه پل هاي شناور روي كارون را بمباران كنند، كه البته موفق نشدند. در اين ميان 6 فروند از هواپيما هاي دشمن هدف قرار گرفته و سرنگون گرديد ودوخلبان به اسارت در آمدند. همچنين يك بالگرد دشمن درمنطقه شيخ قندي فرودآمد وخلبان آن دستگير شد. دراين روز 482 عراقي اسير شدند كه فرمانده و معاون تيپ 24مكانيزه از حمله آنان بود.تعداد كشته و زخمي هاي دشمن بيش از 3000 نفر براورد شد. ازجمله نقاط ضعف دشمن در اين عمليات، مصرف بي رويه و بيش از حد مهمات، ضعف بسياردرسيستم فرماندهي وكنترل يگان، همچنين ضعف نيرو هاي پياده نظام دشمن وعقب نشيني سريع آنها بود.در اين واقعيت كه درمرحله2عمليات بيت المقدس نيروهاي عراقي متحمل تلفات وضايعات بساير سنگيني به ويژه درتجهيزات زرهي مانند تانك، نفربرشده بودند، ، ترديدي وجود ندارد. زيرا كهك ثرت وسايل اغتناميو تجهيزات باقي مانده سالم يا منهدم شده در ميدان نبرد و اجساد سوخته خدمه تانك هاي عراقي، شاهد اين مدعاست. به عنوان مثال فقط در حوالي گرمدشت هفده دستگاه تانك سالم عراقي به هنگام فرار به عقب از فرط عجله ودستپاچگي در كانل عميقي سقوط كرده و روي هم افتاده بودند و منطقه اطراف آن مملو از اجساد نيروهاي عراقي بود. * نيروها عمليات در روزهاي 19و20 ارديبهشت ماه استقرارشان به چه صورت بود؟**از ساعت 18تا 23 ورز 18/2/61 جلسه اي درقرارگاه نصر3(گرمدشت) تشكيل شد درهمان شب، معليات مرحله سوم به منظوراحاطه خرمشهر وتصرف شلمچه شروع شود. فرمانده كل سپاه پاسداران روي اجراي سريع آن اصرار داشت. برادرمحسن رضايي معتقد بود: (اگرما حمله نكنيم، دشمن حمله خواهد كرد؛ حتي اگرساعت 6صبح هم شده بايد تك را شروع كنيم.)درساعت 23هنگامي كه احساس شد تيپ 55هوابرد كه جزو يگان هاي عمل كننده بود،هنوزدر شمال حسينيه درخط مقدم قرار داردوامكان تعويض، جابه جايي، شناسايي، طرح ريزي واجراي عمليات آن تيپ در اين فرصت ناچيزوجود ندارد، از تصميم خود صرف نظر و اجراي عمليات را به ساعت بيست و يك و سي دقيقه روز 19/2/61 موكول كردند.در والين ساعات روز 19/2/61 قرارگاه كربلا با صدور 2دستور جزء به جزء به شمارهاي3و4 به قرارگاه هاي سه گانه تابعه دستورات لازم را براي ادامه عمليات به آنان ابلاغ كردند.دردستورجزء به جزء شماره3، قرارگاه كربلا بااعلام هدف خود مبني برتأمين شلمچه وخرمشهر، با واگذاري4تيپ اضلفي به قرارگاه نصرمأموريت داد كه ضمن ادامه پدافند درجبهه غربي خود( درخط دژها) به سمت جنوب تك نموده، همزمان با قطع راه هاي عقب نشيني دشمن درمنطقه شلمچه، خرمشهر را تأمين، اشغال و پاكسازي كنند.به قرارگاه فتح نير دستور داهد شد كه به پدافند خود در مرز ادامه داده و آماده باشد تا با دستور بعدي تك را هب سمت شرق بصره ادامه دهند.تيپ هايي كه برابر اين دستوردركنترل عملياتي قراگراه نصر قرار گرفتند عبارت بودند از: تيپ هاي 55هوابرد، تيپ2 زرهي لشكر 92 ازنيروي زميني، تيپ 25پياده كربلا وتيپ 17قم ازسپاه پاسداران كه 3تيپ اول از قرارگاه فتح و تيپ چهارم ازقرارگاه فجر و تيپ چهارم ازقرارگاه فجر جدا شده وتا اواخر روز 19ارديبهشت جابه جا شدند ودراختيار قرارگاه نصرقرار گرفتند.مأموريت ابلاغي به قرارگاه قدس اين بود كه پيشروي كنند براي اخذ تماس دوباره با عمده قواي دشمن ورسيدن به خط مرزهاي بين المللي درمنطقه وسپس درامتداد خط مرز(طلائيه- كوشك- شمال پاسگاه كيلومتر 25) پدافند كنند.در اجراي اين دستور قرارگاه قدس با تشكيل تيپه اي ادغامي به نام قدس1،2،3،4،5 از ساعت 6صبح روز 19/2/61 براي اخذ تماس دوباره با دشمن در چهار محور به پيشروي پرداخت و تيپ2 زرهي را در احتياط قرار دادند كه عبارتند از:- قدس 3( تيپ 3زرهي، تيپ نور سپاه، گردان 234 سوار زرهي) در محور قيصري ه، جوفير، طلائيه قديم و محور هويزه- كياندشت- شهابي- طلائيه قديم.- قدس 4 (تيپ 58ذوالفقار، تيپ 41ثارالله سپاه و گردان 252 سوار زرهي) در محور جاده آسفالت اهواز- حميديه ايستگاه آهو- پاسگاه كوشك ومحور حميد- جوفير- طلائيه جديد.- قدس 1 (تيپ كي زرهي و تيپ بيت المقدس سپاه) در منطقه بين ايستگاه آهو تا شمال پاسگاه حسينيه.- قدس5 (تيپ 37زرهي و تيپ امام رضا سپاه) در منطقه شمال پاسگاه حسينيه تا پاسگاه كيلومتر 25.- قدس2(تيپ 2زرهي) احتياط قرارگاه قدس.در پايان روز 18/2/61 معلوم شد كه يگان هاي عراقي مستقر در منطقه شمال جاده مورب حسينيه- پاسگاه كيلومتر 25 با نيروهاي خودي قطع تماس كرده و تا حوالي خط مرزبين المللي دست به عقب نشيني زده و به احتمال بسيار در خط ساير يگان هاي خود در امتداد مرز مستقر گرديده اند. به اين علت بود كه يگان هاي قدس1و5 به ترتيبي كه گفته شد دوباره در كنترل عملياتي قرارگاه قدس براي اجراي مأموريت حركت به اخذ تماس قرار رگفتند.يگان هاي قرارگاه قدس در روز 19/2/61 به پاسگاه ژندارمري كياندشت در جنوب هويزه،جوفير، پادگان حميد رسيدند وآماده عبور از اني خط و ادامه پيشروي به سمت جنوب شدند. با آزاد شدن مناطق جنوب كرخه كور، ژندارمري ناحيه خوزستان پاسگاه هاي ژندارمري حميد، هويزه، حسينيه را اگر چه مخروبه بود ولي نيروهاي ژندارمري در آن مستقر شدند.درطول شب 19و20/2/61 نيروي هوايي بنا به درخواست سپاه،نيروي هاي تقويتي رابه استعداد ششه زار نفر بسيجي با اسفاده از هواپيما هاي غول پيكر 747 جامبو جت از مشهد به پايگاه اميديه در خوزستان منتقل كرد كه اين جابه جايي از نظر تعداد نفرات و سرعت وزمان كوتاه اجرا(فقط يك شب) يكي ازعمليات ترابري چشمگير نيروي هوايي درطول عمليات بيت المقدس است. نيروهاي بسيجي ازپايگاه اميديه به وسيله بالگردووسايل نقليه زميني به جبهه منتقل و به يگان هاي سپاه ملحق شدند.دراين روزژندارمري ناحيه خوزستان پايگاهايي(پاسگاهاي ژندارمري يزد نو، كياندشت، ساسان، اشكان، برزگر، خاتمي، شهابي) را كه درغرب جوفيروحاشيه شرقي هورالعظيم قرارداشت، پس از 19ماه اشغال توسط دشمن دوباره آزاد كردندونيروهاي ژندارمري مجهز به تفنگ 106 و خمپاره هاي 60،81،82، 120 ميليمتري را درآنها مستقر كردند.طبق دستورجزبه جزء شماره3، مي بايستي عمليات قرارگاه نصربراي تأمين شلمچه ومحاصره خرمشهر، درساعت بيست ويك وسي دقيقه روز 19/2/61 شروع مي شد، امابه علل مختلف از جمله قطع ارتباط (راديو رله) با تيپ 55 هوابرد(نصر7) شروع تك به تأخيرافتادوبالاخره در ساعت بيست ودووچهل وپنج دقيقه بااعلام كد،(بسم الله الحمن الرحيم، بسم الله القاسم الجبارين، ولا حول و لا قوه الا با الله العلي العظيم، يا علي بن ابي طالب(ع)به قرارگاه نصر، عمليات اين قرارگاه آغاز شد. *نتايج دومين حمله به سوي خرمشهر را بيان کنيد.**ساعت بيست وسه وده دقيقه روز 20/2/61 قرارگاه كربلا با اعلام كد( يا علي بن ابي طالب (ع)) به قرارگاه نصردستور دادكه هجوم خود را به دشمن آغاز كند. اما قرارگاه نصر اعلام كرد ارسال كد حمله به يگان هاي تابعه به تعويق افتاده است. مشكل ادغام و عدم هماهنگي وجود داردو آمادگي براي اجراي مأموريت را ندارد.با توجه به تأخير افتادن عمليات؛ زمان باقي مانده تا شروع روشنايي روزبراي اجراي عمليات تا تأمين هدف ها،كافي نبود.تجربه هاي عملياتي نشان مي دهديگان هاي تكورخودي كه با استفاده ازعامل تاريكي وغافلگيري در شب، كفايت رزمي خوبي داشتند با شروع روشنايي روز، قدرتعمليات آنها تقليل يافته و بسيار آسيب پذير و شكننده مي شدند. اما عراقي ها در روز خيلي بهتر از شب مي جنگيدند ونيروهاي زرهي آنها كارايي بالايي داشتند، به خصوص كه نيروي هوايي آنها هم وارد عمل مي شد. البته اين مسئله يك امرطبيعي بودزيرا عراقي ها ازلحاظ استعداد زرهي، توپخانه وهواپيما برما برتري داشتند، لذا نيرو هاي ما هميشه درصدد بودند هدف خود رادرطول تاريكي شب تأمين وحداقل با شروع روشنايي روز به تحكيم وتثبيت آن بپردازند . بدين طريق ازعوامل مؤثر در كاهش توان رزمي دشمن به نفع خودوبه ضرردشمن استفاده كردند.بالاخره در ساعت دووسي دقيقه بامداد(روز 21/2/61) قرارگاه نصر كد هجوم ودرگيري با دشمن را به يگان ها ابلاغ كرد.نصرهاي2و3و7 ضمن يك درگيري شديد با دشمن، پيشروي را آغازودرساعت چهاروچهل دقيقه بامداد نيروهاي نصر7(تيپ 25كربلا وتيپ55 هوابرد) به جاده آسفالت شلمچه رسيده آن را قطع كردند. ولي با مقاومت بسيار شديد وپاتك هاي سنگين دشمن روبه روشدندو پيكاري سخت وخونين درحوالي اين جاده در گرفت كه درنهايت نصر7 نتوانست جاده رانگه داردوبه مواضع اوليه خود عقب زده شد.نصرهاي 2و3 نير عليرغم تلاش بسيار، كاري از پيش نبردند ومقاومت و فشاردشمن سنگين تر ازتوان آنها بود.درنهايت نصر2توانست قسمت ديگري ازخط مرزرادرشمال شلمچه تأمين ونصر3كماكان درحدود 2 كيلومتري شلمچه متوقف گرديد.عمليات قرارگاه نصردرشب 21/2/61 نتيجه اي به دست نياورد وتقريباً هيچ يك ازهدف هاي مورد نظرتأمين نگرديد.فقط مشخص شد كه نه تنها عراق ازخرمشهر عقب نشيني نكرده، بلكه مصمم به حفظ اين شهر است وبه اين سادگي ها تسايم نخواهد شد. به اين ترتيب دومين تك هم به سوي شلمچه وخرمشهر ناكام ماند. *امير وزيري، مأموريت قرارگاه فجردرعمليات بيت المقدس چه بود؟**قرارگاه فجر متشكل از يگان هاي ادغامي ارتش و سپاه به نام فجر2وتيپ17پياده قم (علي بن ابيطالب(ع) ) به نام فجر 5 و تيپ 33 المهدي به نام فجر6 برابر طرحي تحت عنوان (امير المونين) در ساعت 2و10 دقيقه بامداد روز 16/12/61 در منطقه عمومي جنوب شيخ قندي جهت تصرف تپه 182 و شيخ قندي به مواضع دشمن تك كردند.درساعت 20و20 دقيقه، فجر 5وسپس فجر6 ودرساعت3بامداد فجرهاي1و2 بادشمن درگير شدندوقبل ازچهارصبح اولين خاكريزهاي دشمن توسط فجرهاي1و2 تصرف شد ودرساعت 7صبح فجرهاي 5و6 روي جاده آسفالت فكه-شيخ قندي با يكديگر الحاق حاصل كرده،راه فرار دشمن را سد كردند. دراين عمليات كه با غافلگيري انجام شد، نيروهاي دشمن منهدم وحدود 790 نفربه اسارت درآمدند ودرساعت 10صبح عمليات با دسترسي به هدف ها پايان پذيرفت. *روش فرماندهي درعمليات بيت المقدس به چه صورت بود؟**در تاريخ 31فروردين ماه 61 با صدوريك دستور العمل، رسمي وافتتاح قرارگاه مشترك كربلا وقرارگاههاي تابعه آن(قدس- فتح- نصر) به يگان هاي شركت كننده درعمليات ابلاغ گرديد. برابردستور فرمانده نيروي زميني، نحوه فرماندهي دركليه قرارگاه هاي مشترك عملياتي برمبناي روش جاري وتوافق دوجانبه اعلام گرديد كه اين روش(روش جاري و توافق دو جانبه) به مفهوم همان اجراي روش فرماندهي مشترك(دوگانه) عملياتي بود.كه از قرارگاه كربلا(قرارگاه سر فرماندهي عمليات)ازآغازتا پايان عمليات با دوامضاي فرمانده نيروي زميني ارتش وفرمانده كل سپاه پاسداران صادر مي شد. *نحوه هدايت و اجراي مرحله آخر عمليات بيت المقدس چگونه بود؟**پس ازده روز كه ازدومين تلاش ناموفق نيروهاي ما براي فتح خرمشهر مي گذشت، سرانجام با يك ساعت تأخير درساعت بيست ودووسي دقيقه روز 1/3/61 سومين تلاش آفندي قرارگاه كربلابه منظورآزاد سازي خرمشهر با رمز (بسم الله القاسم الجبارين يا محمد بن عبدالله (ص) آغاز شد.)دشمن درمقابل تك غافلگيركننده نيروهاي خودي درمنطقه غرب خرمشهرو پل نو، مجبور به ترك خاكريزهاي دفاعي خود يكي پس ازديگري شد.درساعت سه وچهل وپنج دقيقه بامدادروز 2/3/61 قرارگاه نصربه جاده آسفالت خرمشهر- شلمچه رسيد. فجر3 هنوزبه جاده نرسيده بود. ازقرارگاه نصر، نصر2 به جاده آسفالت رسيده بود، ولي نصر3 به علت برخورد با ميدان مين ومقاومت شديد دشمن زمين گير شده بود. اين منطقه كه در حوالي شرق شلمچه قرار داشت، همان منطقه اي بود كه قرارگاه نصر در روزهاي 20و21 ارديبهشت ماه نتوانسته بود به آنجا سترسي پيدا كند ودر واقع منطقه مستحكم مواضع دشمن محسوب مي شد.درساعت چهار و سي دقيقه بامداد روز2/3/61 نيروهاي دشمن تحت فشار شديد يگان هاي خودي به حوالي نهرخين عقب رانده شدندوارتباط زميني نيروهاي مستقردرخرمشهربا نيروهاي مستقردرمنطقه شلمچه قطع گرديد ودشمن فقط روي جاده خاكي حاشيه نهرخين رفت وآمد مي كرد.درساعت شش و پانزده دقيقه روز 2/3/61 قرارگاه فتح، خرمشهر رامحاصره كرد. فجر3به پل نو رسيد و به طرف اروند پيشروي كرد. نصر2درحال الحاق با نصر3بود. نصر3 نيز جاده دژه ها را اشغال كرده ودرجنوب جاده آسفالت خرمشهر- شلمچه به شدت با دشمن درگير شد.درساعت دو بعدازظهر فجر3به رودخانه اروند رسيد و قرارگاه فتح نيز به سواحل اروندرود دسترسي پيدا كردوبه اين ترتيب اين دوقرارگاه مأموريت واگذاري دردستورجزءبه جزء شماره9را با موفقيت انجام دادند.دربرابر تك سريع وغافلگيرانه نيروهاي خودي، دشمن دچاروحشت وسرگرداني شديد شدو نتوانست عكس العمل مناسبي نشان دهد. ارتباط يگان هاي دشمن با يكديگر قطعو فرار افسران و درجه داران وسربازان از منطقه خرمشهر گوياي از هم پاشيدگي سازمان يگان هاي دشمن در خرمشهربود.نصر2 كه درنخلستان ها درگيرپيكاري سخت وسنگين با دشمن بود، خود را تا 5/1 كيلومتري اروندرود جلو كشيد وتلاش كردبا تصرف سرپل دشمن درشمال نهرحين، پل شناورعراق روي اروندرود رابه دست آورده، ارتباط عراق رابا منطقه خرمشهرازاين طريق نيزقطع كند. نيروهاي متجاوز درتلاش براي برقراري ارتباط مجددبا نيروهاي محاصره شده درخرمشهر بودندونمي خواستند آخرين اميد خود را ازدست بدهند. به همين دليل با مقاومت شديدواستفاده ازنخلستان ها، مانع پيشروي نصر2 شدند.نصرهاي2و3 درعمليات خود موفق شدند بيش از 536 نفر را اسير، تعدادي تانك را منهدم ويك فروند بالگرد دشمن را كه به علت نقص فني فرود امده بود، به غنيمت درآورند.دردستور جزء به جزء شماره9به قرارگاه قدس دستورداده شده بود كه همزمان با عمليات در جبهه خرمشهربا اقدام به تك هاي محدود ضمن درگير كردن دشمن تلاش كنند در صورت امكان خط دژها راد ر منطقه محوله يا قسمت هايي از آن تأمين كنند.نتيجه عمليات روز2/3/61 بسيار درخشان بودو مي توان گفت كه قرارگاه كربلا به هدف خود كه احاطه كامل خرمشهر بود، رسيد.2830 نفر در اني روز اسير شدند كه درميان آنها 56افسر ديده مي شد. يگان هايي ازدشمن كه درمنطقه بين نهرعرايض و شلمچه مستقر بودند به ميزان زياد منهدم و تعداد زيادي از آنها اسير شدند، از جمله:(تيپ22 پياده لشكر8- تيپ33 نيروي مخصوص – گردان تانك قعقاع-تيپ9گارد مرزي- تيپ13گارد مرزي-تيپ 48 پياده لشكر11- گردان3تيپ 10گردان مرزي- تيپ 138 گارد مرزي- يگان هاي ارتش خلقي) طبق پيام هاي استقراق سمع شده ازدشمن، اندكي پس ازآغازاين عمليات، فرماندهان اغلب يگان هادرپيام هاي خود درخواست اجازه براي عقب نشيني مي كردند.اكثر پرسنل يگان هاي درگير اقدام به فرار كرده، يا تن به اسارت مي دادند.بعضي از افراد دشمن كه فرار كرده بودند، ازنيمه راه برگشته ودرساير مناطق خود را تسليم مي كردند.عليرغم فاعليت شديد نيروي هوايي دشمن دربمباران مناطق درگيرعمليات، نيروي هوايي خودي نيزتلاش فراوان درپشتيباني هوايي ازيگان ها راانجام مي داد.هواپيما هايي كه مأموريت بمباران وانهدام پل شناورصدام روي شط العرب را داشتند، مناطق تجمع دشمن را درآن سوي رودخانه مورداصابت قرار دادند.درپايان روز2/3/61 قرارگاه كربلا پس ازبررسي آخرين وضعيت وموفقيت قرارگاه هاي فجر3وفتح در احاطه كامل خرمشهر، مصمم به وارد كردن نيروهاي خودي به شهروپاكسازي آن ازوجود دشمن كردو با صدوردستور جزء به جزء شماره 10 اجراي ان را به يگان ها صادر كرد.(دراين دستوربه فجر 3دستور داده شد تيپ 33المهدي را در اختيار فتح(تيپ 14 امام حسين(ع)وتيپ 8 نجف اشرف) قرارداده و خود به پدافند از منطقه محوله در كرانه اروند رود ادامه دهد و به قرارگاه فتح مأموريت ورود به خمرشهر و پاكسازي شهر از نيروهاي دشمن داده شد. قرارگاه نصر مأموريت يافت كه به پدافند در سمت باختر و شلمچه ادامه داده، ضمن انهدام سر پل موجود دشمن در شمال نهر خين(منطقه اي كه قسمت انتهايي پل شناور صدام در آن قرار داشت) پاتك هاي دشمن را از سمت منطقه شلمچه و از منطقه سر پل خين به سمت خرمشهر(كه براي شكستن حلقه محاصره و الحاق با نيرو هاي محاصره شده صورت گرفت) دفع كرده و هرگونه پيشروي دشمن را از غرب به شرق سد كند.ساعت3بامداد روز 3/3/61 يك دستگاه پل شناور(پي. ام. پي) به منطقه مارد روانه گرديد و نيروهايي از تيپ 23 نوهد به آن سوي رودخانه رفتند.درتاريكي شب، تعدادي ازا فراد دشمن در خرمشهر با استفاده از قايق وعبورازاروند روداقدام به فراركردندكه تعدادي ازاين قايق ها توسط تكاوران نيروي دريايي ازبخش اشغال نشده خرمشهر،هدف قرارگرفته و دو سرنشينان آن غرق شدنددرحالي كه نيروهاي متجاوزدرخرمشهردرمحاصره كامل قرارگرفته اند و دست به فرار وتسليم زده بودند، راديوعراق دربرنامه فارسي خوداعلام كرد:(نيروهاي خميني تلاش كردند كه با تك شب گذشته، خود را به محمره(خرمشهر) نزديك نمايند كه با مقاومت شديد نيرو ها ما مواجه شدند ودرحال حاضر تلاش مي كنند كه ازدوطرف، شمال شرقي كارون و شمال غربي محمره دردو ستون به شهر نزديك شوند .ولي بدانند كه نيروهاي المنصوردرحال حركت وكمك به آنها مي باشند.)دشمن درساعت هاي سه وپنجاه دقيقه ويازده صبح و يك و نيم بعد از ظهرروز 3/3/61 ازسمت شلمچه به به يگان هاي نصر2و نصر3 دست به تك زد و ظاهراً تلاش مي كرد كه از طريق جاده شلمچه- خرمشهرحلقه محاصره خرمشهر را بشكند، ولي يگان هاي نصر3دلاورانه پايداري كردند و تك دشمن را با وارد كردن تلفات و ضايعات دفع كردند.يگان هاي نصر2تلاش مي كردندكه سرپل5/1 كيلومتري دشمن رادرشمال نهر خين درهم شكسته وخودرا به رودخانه شط العرب برسانند.اما مقاومت شديد دشمن درنخلستان هاي موجود، دراين سر پل، تلفات سنگيني بر نصر2 (به ويژه تيپ صدام جلوگيري كند.)درحالي كه يگان هاي قرارگاه فتح خودرا براي ورودبه خرمشهروپاكسازي آن آماده مي كردند،نه تنها هيچگونه شواهدي از پدافند ومقاومت شديد نيروهايم حاصره شده، ديده نمي شد بلكه دسته دسته نيروهاي دشمن يا درحاشيه غربي خرمشهر خود را تسليم كرده ويا در شرق خرمشهر با عبور از پل مادر تن به اسارت مي دادند.ساعت9 و پانزده دقيقه روز 3/3/61 دشمن با نيروهاي خود درسر پل نهرخين و يگان هاي تقويتي كه با استفاده از پل شناور به اين منطقه وارد شده بودند، در سمت شمال اين سر پل به منظور تصرف ؤآزاد سازي جاده مرزي خرمشهر- خين، حدود(جاده خاكي مرزي در جنوب جاده خرمشهر- شلمچه وم وازي با ا‹) دست به تك شديد زد تا بتواند نيروهاي محاصره شده در خرمشهر را نجات دهد. موج تك هاي دشمن كه هربار با تلفات و ضايعات زياد دفع مي گرديد، چندين بار با شدت تكرار و سرانجام دشمن كه از اين عمليات نتيجه اي نگرفته بود، به يگان هاي درگير خود در اين تك(تيپ 30و 37 زرهي و تيپ 25مكانيزه وچند تيپ پياده) دستور داد كه به مواضع دفاعي خود عقب نشيني كنند. در پيام هايي كه از دشمن در اين عمليات استراق سمعگرديد؛ وحشت اضطراب، نااميدي وعدم تمايل به جنگ و تمرد در بين يگان هاي دشمن به كرات ملاحظه مي شد.يگان هاي نصر2و فجر3درمقابل تك هاي ذكر شده دشمن پايداري بسيار شايسته اي ازخود نشان دادند.ساعت يازده صبح روز 3/2/61 در حالي كه درگيري شديدي بين نيروهاي خودي ودشمن به شكلي كه اشاره شد، درشمال نهر خين جريان داشت و دشمن در صدد شكستن حلقه محاصره خرمشهر بود، يگا هاي قرارگاه از سمت غرب وخيابان كشتارگاه وارد شهر شدند. مقاومت دشمن بسيارضعيف وتقريباً هيچ بود. فقط مقاومت بسيارجزئي درناحيه گمرك خرمشهردركنار اروند رود وجود داشت كه به سرعت منهدم گرديد.ساعت12 نيروهام ا ازسه طرف شمال، شرق، غرب وارد خرمشهر شدند. دشمن كه 24 ساعت در محاصره كامل قرارداشت،راهي جز اسارت ويا فراروكشته شدن نداشت وگروه گروه به اسارت درآمدند.نيروهاي عراقي به صورت ستون درحالي كه دست هاي خودرا بالاگرفته بودند براي اسير شدن مي آمدند. نيروهاي موجوددر خرمشهر به طوركلي نيروهايي از 14تيپو تعدادي گردان مستقل و نيروهاي جيش الشعبي بودند.ساعت2بعد ازط ظهر خرمشهر به طور كامل تصرف و پرچم جمهوريا سلامي ايران بر فراز مسجد جامع و پل تخريب شده خرمشهر به اهتزازدرآمد و اين شهر كه ساعت چهار بعد از ظهر روز 4آبان ماه سال 1359، پس از 24 روز پايداري به اشغال دشمن در آمده بود، سرانجام ساعت دوو بيست و پنج دقيقه بعد از ظهر سوم ارديبهشت ماه 61 پس از نوزده ماه اسارت(578روز) به دست فرزندان غيور از اين مرز و بوم كه براي رهايي شهر از چنگال متجاوز سر از پا نشناخته و خون پاك خويش را بي دريغ ايثار رده بودند آزاد شد.خبررعد آساي فتح خرمشهر به سرعت برق همه جا پيچيدوموج عظيمي ازهيجان وخوشحالي سراسر كشوررا فرا گرفت. مردم در خيابان ها باروشن كردن چراغ ماشين ها وبه صدا درآوردن بوق اتومبيل هاي خود به جشن و پايكوبي پرداختندو غروراين ملت بزرگ كه با اشغال خرمشهر به دست عراقي ها جريحه دار شده بود، با همت و غيرت فرزندان فداكار اين كشور التيام يافته و شعار(خرمشهر ما مي آييم) واقعيت يافت و خرمشهر كه در دوران اشغال(خونين شهر) شده بود دوباره، خرمشهر ناميده شد. با تشکر از وقتي که در اختيار ما قرار داديد.من هم از شما تشکر مي کنم.