سرویس بین الملل جوان آنلاین: حالا دیگر تقریباً قطعی شده که ۱۰ ساعت نشست وزیران خارجه جمهوری آذربایجان و ارمنستان در مسکو بینتیجه مانده و جنگ در قفقاز همچنان ادامه دارد. نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان حملات موشکی و توپخانهای به شمال، جنوب و شمال شرقی قرهباغ کوهستانی را از سرگرفتهاند و وزارت دفاع ارمنستان نیز گفته که یک جنگنده آذربایجان را دیروز ساقط کرده است. نقش مناقشهبرانگیز آنکارا در تداوم جنگ غیرقابلانکار است تا جایی که وزیر دفاع ترکیه روز سه شنبه در تماس تلفنی با همتای روس خود گفت که نیروهای ارمنی باید مناطقی از جمهوری آذربایجان را که تحت اشغال درآوردهاند، تخلیه کنند. نخستوزیر ارمنستان به دیپلماتهای خارجی گفته که اگر ترکیه مداخله نمیکرد، اساساً جنگ هیچ وقت شروع نمیشد.
روز به روز بلندپروازیهای ژئوپلیتیک ترکیه در جنگ قرهباغ آشکارتر میشود. پیش از این برخی تحلیلگران ادعا میکردند که دلیل حمایت علنی ترکیه از جمهوری آذربایجان، صدور بخش عمده نفت باکو از مسیر گرجستان و ترکیه است. پروژه خط لوله نفت باکو-تفلیس-جیحان سال ۲۰۰۶ به بهرهبرداری رسیده و گفته میشود اگر باکو بتواند شهرهای تحت کنترل ارمنستان در منطقه قرهباغ را از کنترل آن خارج کند در معادلات قدرت نقش بیشتری ایفا و گاز بیشتری را از مسیر ترکیه به اروپا گاز صادر میکند؛ موضوعی که به نظر میرسد مهمترین مشوق ژئوپلیتیک حمایت ترکیه از آذربایجان در جنگ است. «نیکول پاشینیان» نخستوزیر ارمنستان دو شنبه شب در جمع دیپلماتهای خارجی در ایروان، هرچند روی همین نکته انگشت گذاشت، ولی پا از این هم فراتر گذاشت و گفت که «برای پی بردن به آنچه که [در قرهباغ]در حال رخ دادن است، باید به سیاستهای ترکیه در مدیترانه، سوریه، عراق و همچنین روابط این کشور با یونان و قبرس نیز توجه کرد.» پاشینیان گفته که «ترکیه مشخصاً به دنبال احیای امپراطوری عثمانی است.» وی تأکید میکند: «مشخص است که اگر ترکیه برای مشارکت کامل در این جنگ اعلام آمادگی نمیکرد، جنگ هرگز آغاز نمیشد. اگر ترکیه در تمرینات نظامی مشترک با ارتش جمهوری آذربایجان مشارکت نداشت، این جنگ رخ نمیداد.»
پیوند قرهباغ با بلندپروازی مدیترانه
موضع جانبدارانه آنکارا در جنگ قرهباغ اتفاق غریبی نیست، ولی «آب و آتش زدن»های مقامهای ترکیه بعد از توافق آتشبس دو طرف در مسکو، این گمان را تقویت کرده که آنکارا مانع اصلی توافق آتشبس میان آنهاست. مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه دیروز در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای سوئدی خود در آنکارا یک بار دیگر گفت که کشورش در کنار کشورِ برادر، جمهوری آذربایجان به عنوان یک کشور و ملت در هر شرایطی میایستد و گفت: «ما از همه تصمیمات [جمهوری]آذربایجان چه سیاسی و چه میدانی حمایت میکنیم.»چاووشاوغلو راهحل نهایی حل بحران قرهباغ را «خروج ارمنستان از این منطقه» خوانده و گفته است: «اگر علاوه بر درخواست برای آتشبس، از ارمنستان درخواست شود از سرزمینهای [جمهوری]آذربایجان عقبنشینی کند، آن زمان میتوان تمایل جامعه جهانی را برای حل این مشکل فهمید.» روز دوشنبه، یک روز قبل از سخنان چاووش اوغلو، وزیر دفاع ترکیه نیز با «سرگئی شویگو» همتای روس خود تماس گرفت و گفت: «نیروهای ارمنستانی باید مناطقی از جمهوری آذربایجان را که تحت اشغال درآوردهاند، تخلیه کرده و هدف قرار دادن غیرنظامیان را متوقف کنند.» در مقابل، آنگونه که بیانیه وزارت دفاع روسیه روایت کرده، شویگو در این تماس تلفنی از برخی گزارشها مبنی بر انتقال شبهنظامیان گروههای تروریستی از خاورمیانه به منطقه مورد مناقشه «قرهباغ کوهستانی» ابراز نگرانی کرده است. خلوصی آکار در یک سخنرانی جداگانه هم گفته است: «بعد از اینکه این نبرد آغاز شد، برخیها یاد مذاکره افتادند و آنها درباره مذاکرات، گفتوگوها، روشهای مسالمت آمیز و راهحلهای سیاسی حرف میزنند. باید از آنها این سؤال را بپرسیم که برادران آذربایجانی ما ۳۰ سال برای مکالمه، مذاکرات و یک راهحل سیاسی انتظار کشیدهاند. شماها در این مدت چه کاری کردهاید؟» وزیر دفاع ترکیه البته بحث خود با شویگو درباره جنگ قرهباغ را به تحولات مدیترانه هم گره زده و مذاکره برای حل مناقشات و مسائل در دریاهای اژه و مدیترانه شرقی شده است: «ترکیه حامی روابط خوب همسایگی به ویژه توافقات دوجانبه بر اساس قوانین بینالمللی و گمرکی برای حل تمامی مشکلات است.» رجب طیب اردوغان، رئیسجمهور ترکیه هم در گفتوگوی تلفنی با «چارلز میشل» رئیس شورای اروپا، خواستار موضع منسجم اتحادیه اروپا در خصوص تمامیت ارزی جمهوری آذربایجان در درگیری با ارمنستان در خصوص منطقه «قرهباغ کوهستانی» شده است.
علیاف:آنکارا هم باشد
الهام علیاف، رئیسجمهور آذربایجان دیروز با گفتن اینکه «ترکیه باید در این روند (مذاکرات) مشارکت کند» تلویحاً نشان داد که از مذاکرات ۱۰ ساعتهای که شنبه این هفته در مسکو به توافق آتشبس منجر شد، عبور کرده است. درگیریهای شدید بین آذربایجان و ارمنستان دیروز هم برای سومین روز متوالی بعد از آتشبس در مسکو ادامه یافت. به گزارش «اسپوتنیک»، در حالی که وزارت دفاع ارمنستان روز سهشنبه اعلام کرد که جمهوری آذربایجان تقریباً از تمامی جناحها، منطقه قرهباغ کوهستانی را مورد حمله قرار داده، مقامهای دفاعی جمهوری آذربایجان نیز اعلام کردند که نیروهای مسلح ارمنستان، غرب منطقه «آغ دام» را مورد حملات خمپارهای قرار دادند. مرکز اطلاعات منطقه قرهباغ کوهستانی دیروز در کانال تلگرامی خود از پیدا شدن مهمات منفجرنشده در «استپاناکرت» (خانکندی) مرکز قرهباغ کوهستانی خبر داد و اعلام کرد که اغلب مهمات منفجرنشده، متعلق به اسرائیل و ترکیه است. در این پیام آمده است: «تنها در استپاناکرت ۶۷۳ موشک، مهمات خوشهای و حیرتآوری پیدا شده است.» مقامات قرهباغ نیز از بمباران موشکی و توپخانهای آذربایجان در این منطقه خبر دادهاند. همچنین بنا بر اعلام وزارت دفاع ارمنستان، یک فروند جنگنده جمهوری آذربایجان ساقط شده است.