علي اصغر مونسان*
اقتصاد، كليدواژهاي است كه توسعه آن در بستر گردشگري در هم تنيده و آنچه امروز نگاه صاحبنظران در عرصه گردشگري را به خود معطوف ميدارد، وجود ظرفيتهاي بيشمار اين صنعت براي توسعه اقتصادي است. امروز در جهاني كه گسترش خدمات بهعنوان عنصري راهگشا و كليدي در ايجاد جهش اقتصادي نقش ايفا ميكند، چاههاي نفت آرام آرام جاي خود را به مؤلفههايي بسيار كمهزينهتر و در عين حال سودآورتر و پايدارتر همچون داشتههاي تاريخي، طبيعي و فرهنگي ميدهند. آنچه بيش از پيش اهميت اين سخن را نمايان ميسازد، برخورداري بالاي ايران اسلامي از گنجينه هويت و فرهنگ و تاريخ است.
وجود جاذبههاي بيشمار و منحصر به فرد تاريخي و طبيعي اين مجال را براي اين سرزمين به وجود آورده است تا با تكيه بر داشتههايي از اين دست، راه را براي توسعه و ايجاد جهش در عرصه اقتصادي فراهم ببيند. مواردي كه ذكر آنها رفت و نيز ايجاد يك رابطه متقابل بين اقتصاد و گردشگري در شهري كه به پويايي اقتصاد و پيشينه سترگ تاريخي اشتهار دارد، امري است كه در عين سادگي نياز به ظرافتهاي خاصي دارد. صحبت از تبريز است، شهري كه عظمت تاريخي آن و قدرت اقتصادي مثال زدنياش در طول تاريخ همچون تاروپود فرشي پرنقش و نگار و فاخر در هم تنيده است و در اين معنا همين بس كه بزرگترين بازار سرپوشيده تاريخي دنيا را كه در طول تاريخ قدرتمندترين و بزرگترين گردش مالي را در اختيار داشته، در خود جاي داده است. همانگونه كه بازار تبريز در طول ادوار تاريخ نقش پررنگي در اقتصاد تبريز و معرفي آن به عنوان قطب اقتصادي جاده ابريشم و هم از منظر گردشگران ايفا كرده است، امروز در بحبوحه رشد سريع خدمات و افول اقتصاد و تجارت مبتني بر نفت، وقت آن رسيده است كه صنعت پيشروي گردشگري دِين تاريخي خود را در قبال خدمات بيشائبه بازار تبريز و ديگر داشتههاي ارزنده اين شهر ادا كند.
صد البته وقتي سخن از داشتههاي ارزنده تبريز به عنوان نمونهاي مثالزدني از «شهر گردشگر» ميشود، شهري مهربان براي تمامي اقشار بهويژه كودكان ، سالمندان و معلولان، شهري نوعدوست و عاري از خشونت، شهري اخلاقمدار، قانونمند، شاداب، شهري پاك و مناسب براي بهتر زيستن ترسيم ميشود كه در سايه اين ويژگيها، بيش از پيش آماده ميزباني از گردشگران داخلي و خارجي است. بر اين سفره هزاررنگ كه براي گردشگران مهيا شده است، بيشك بايد آيينها و سنتهاي شگرف و زيبا و صنايع دستي و هنرهاي سنتي بيبديل و چشمنواز را نيز افزود كه هر آينه بر شايستگي تبريز به عنوان شهر نمونه گردشگري در سال 2018 صحه ميگذارد.
سال 2018 براي كشور ما محمل دو رويداد بزرگ بينالمللي در عرصه گردشگري است؛ انتخاب همدان به عنوان پايتخت گردشگري آسيا در سال 2018 از سوي وزراي گردشگري كشورهاي آسيايي و انتخاب تبريز به عنوان شهر نمونه گردشگري كشورهاي اسلامي در سال 2018 كه هر دو را بايد به فال نيك گرفت و از چنين فرصتهاي بينظيري، فراتر از شهرهاي انتخاب شده در راستاي معرفي تمامي ظرفيتهاي گردشگري كشورمان بهره جست. «تبريز 2018» ميتواند دريچهاي باشد كه از روزنه آن و از مسير معرفي اين شهر به عنوان قطب گردشگري، اقتصاد تبريز و به تبع آن بازار جهاني اين شهر رونق شايسته و درخور خود را باز يابد و هر خشت بازار تبريز نيز به چاه نفتي بدل شود كه موتور محركه اقتصاد اين شهر را جاني دوباره بخشد. اين بار تبريز مهربان و راست قامت، آماده ميشود تا با حركت در مسير پر نشاط و پر جاذبه گردشگري، رونق اقتصادي را بازتعريفي دوباره كند و همچون هميشه، اوليني ديگر را به كارنامه پر افتخار خود بيفزايد: «تبريز، اولين شهرِ گردشگر ايران در تحقق اقتصاد بدون نفت»، به اميد تحقق آن روز.
* معاون رئيسجمهور و رئيس سازمان ميراثفرهنگي، صنايعدستي و گردشگري