بهناز قاسمی
اخيراً با زمزمه افزايش قيمت نان برخي خواسته يا ناخواسته از كيفيت بد گندم داخلي و مرغوبيت گندم خارجي سخن گفتند و بي‌كيفيتي نان را به كيفيت پايين گندم داخلي مرتبط دانستند، اما مستندات حاكي از آن است كه حجم زيادي گندم مدتي است به گمركات وارد شده و صاحبان اين محموله‌ها در تلاشند با زيرسؤال بردن كيفيت گندم داخلي، اجازه ترخيص محموله‌هايشان از گمركات را بگيرند. اقدامی مشابه نیز برای بازار خودرو رخ داد و به رغم ممنوعیت ثبت سفارش هزاران خودرو در گمرک‌های کشور وارد شده اند. خودروهایی که هر کدام‌شان دهها میلیون گرانتر در بازار عرضه می‌شوند.
سود ۷۰درصدي واردات گندم درجه ۳ موجب شده تا واردكنندگان ريسك واردات را به‌رغم ممنوعيت بپذيرند و محموله‌هايشان را به اميد رفع مشكلات در گمركات دپو كنند. اين سود به قدري بالاست كه حتي حاضرند ماه‌ها هزينه نگهداري در گمركات را بپردازند تا شايد مانند سال گذشته با مجوز ستاد تنظيم بازار وارد و با گندم‌هاي مرغوب ايراني مخلوط و به فروش برسانند يا روانه كارخانجات ماكاروني و صنايع غذايي كنند.
مسئولان وزارت جهادكشاورزي اعلام كرده‌اند: تا اوايل سال ۹۸ بدون توليد سال بعد و نياز به واردات، ذخيره مكفي گندم در كشور وجود دارد و هرگونه واردات ممنوع است، اما واردكنندگان بدون توجه به تأكيدات وزارت جهاد كشاورزي همچنان در گمركات گندم دپو كرده‌اند. روز گذشته نيز گمرك ايران بخشنامه‌اي به گمركات كشور ارسال و در اين بخشنامه با تأكيد بر ممنوعيت واردات گندم اعلام كرد: گندم‌هاي وارد شده به گمركات با توجه به توليد مكفي اين محصول در داخل اجازه ترخيص ندارد. در بخشنامه مديركل گمرك آمده است: «به پيوست تصويب نامه شماره 96/501/4045 معاون محترم وزير جهادكشاورزي در خصوص تحقق خودكفايي گندم و مواجهه با مازاد توليد و ذخاير كالاي مزبور ارسال مي‌گردد. با توجه به مفاد نامه فوق‌الاشاره واردات گندم (به جز ورود موقت كه طبق مقررات گمركي صرفاً براي صادرات است) امكانپذير نمي‌باشد. لذا دستور فرماييد از هرگونه ترخيص گندم اكيداً خودداري نمايند.» این تصمیمات دقیقا مشابه برای خودرو نیز صورت گرفته، اما آورده‌اش گرانی بوده است.
نكته قابل‌توجه در اين ميان آن است كه با وجود ممنوعيت واردات گندم چگونه اجازه داده شده گندم‌هاي وارداتي تا پشت گمركات كشور بيايند. در همين زمينه عليقلي ايماني، رئيس بنياد توانمندسازي گندمكاران كشور در گفتوگو با مهر اظهار داشت: وقتي گفته مي‌شود نيازي به واردات نداريم، كشور در زمينه توليد گندم خودكفا شده و ثبت سفارش واردات نيز انجام نمي‌شود، چرا عده‌اي گندم را تا پشت گمركات كشور آورده‌اند؟
وي با بيان اينكه افراد مذكور مدتي فضاي كشور را با مطرح كردن مباحثي در زمينه كم كيفيت بودن گندم داخلي، آغشته بودن آن به خاك و مواردي از اين قبيل درگير كردند، گفت: وارداتچي‌ها مي‌خواستند از اين طريق روزنه اميدي براي واردات باز كنند. رئيس بنياد توانمندسازي گندمكاران كشور تصريح كرد: وزارت جهادكشاورزي براساس وظيفه‌اي كه بر عهده دارد، اعلام كرده كسي مجاز نيست تحت هيچ شرايطي حتي يك كيلوگرم گندم وارد كشور كند. ايماني اضافه كرد: گندمي كه در گمركات وجود دارد يا بايد به كشور مبدأ عودت داده شود يا اينكه آنقدر بماند تا از بين برود و اميدواريم مسئولان قاطعانه پاي اين ممنوعيت بايستند و اجازه ندهند كه واردكنندگان اين‌بار با دستاويز قرار دادن يك بهانه ديگر به دولت براي واردات محموله‌هايشان فشار وارد كنند. بنده واقعاً نمي‌دانم كه اين كالاها در نهايت وارد بازار داخل خواهند شد يا خير، اما اميدوارم كه اين اتفاق رخ ندهد. يك مقام مسئول در حوزه كشاورزي هم در اين زمينه گفت: ابلاغيه ديروز مديركل گمرك به گمركات كشور و تأكيد بر عدم ترخيص اين محموله‌ها مايه دلگرمي است، اما سؤال اين است كه چرا به‌رغم ممنوعيت، عده‌اي گندم را تا پشت دروازه گمرك آورده‌اند.
وي در پاسخ به اين سؤال كه آيا ممكن است اين گندم با هدف صادرات مجدد وارد گمركات شده باشد و قصد واردكنندگان، صادرات دوباره آن به كشورهاي ثالث باشد، توضيح داد: مدتي است عده‌اي در داخل كشور دائم ادعاهايي را درباره بي‌كيفيت بودن گندم داخلي و لزوم واردات گندم خارجي مطرح مي‌كنند كه اين اظهار‌نظر‌ها نمي‌تواند به گندم‌هاي موجود در گمركات بي‌ربط باشد. وي ادامه داد: ضمن اينكه ابلاغيه ديروز به گمركات نشان مي‌دهد احتمالاً فشارها يا تحركاتي در گمركات براي ترخيص اين محموله‌ها وجود دارد كه مديركل گمرك تأكيد كرده اكيداً اجازه ترخيص داده نشود. با وجود گذشت بيش از دو ماه از آغاز سال زراعي جديد هنوز دولت نرخ خريد تضميني محصولات كشاورزي را اعلام نكرده و گندمكاران همچنان سردرگم و بلاتكليف مانده‌اند كه سرانجام دولت چه تصميمي در اين زمينه اتخاذ خواهد كرد. آیا حمایت از کشاورزان را در دستور کار قرار خواهد داد یا تن به فشار رانت‌خواران خواهد داد؟!
