از جمله ويژگيهاي بارز نهضت حسيني، بعد بيدارگرايانه و احياگرانه آن بوده است، بهگونهاي كه ميتوان با قطعيت گفت يكي از اهداف حضرت اباعبداللهالحسين(ع) احياي اسلام ناب محمدي(ص) پس از گذشت پنج دهه از رحلت پيامبر بود. نگاه تاريخي به حوادث عاشورا و پس از آن نيز نتيجهبخش بودن اين جهاد را نمايان ميسازد، چنانكه قيام حضرت سيدالشهدا(ع) آغازگر بيداري بزرگي در جهان اسلام بود كه تا سالها، ظلمه طاغوت را به چالش كشيد.
همين رويكرد احياگرانه در امتداد نهضت عاشورا نيز تداوم يافت. توصيه معصومين(ع) بر زنده نگاهداشتن حماسه حسيني و تكرار همهساله اين بازخواني مذهبي- تاريخي تأثير شگرفي بر تزريق روحيه جهاد و شهادتطلبي در جهان اسلام و بهويژه پيروان اهلبيت(ع) داشته است. هنر الهي امام راحل(ره) آن بود كه اين ذخيره عظيم معنوي را با تحولات روز گره زد و آن را به حماسهاي بدل كرد كه بار ديگر در زمانه ما، كاخ ستم را به لرزه درآورد. بهبيانديگر امام احياگر اين سنت احياگرانه بود و بدان معناي جديدي بخشيد.
در طول عمر پربركت انقلاب اسلامي، نيز اين ذخيره گرانبها، در اوج سختيها و چالشها به ياري جبهه حق آمده و هرگاه غبار فتنهها، ضلالتها و انحرافات بر چهره حق مينشيند، عطر الهي عاشورا، فطرتها را بيدار و دسايس را باطل ميساخته است. در طول اين سالها، تفسير عميق و دقيق اين جمله نوراني را بارها حس كردهايم كه «اين محرم و صفر است كه اسلام را زنده نگاه داشته است.»
البته در نهضت خونين حسيني، «اربعين» جايگاه خاص خود را دارد. چنانكه رهبر معظم انقلاب اسلامي ميفرمايند: «اولين جوششهاي چشمه جوشان محبت حسيني - كه شط هميشه جاري زيارت را در طول اين قرنها به راه انداخته است - در اربعين پديد آمد. مغناطيس پرجاذبه حسيني، اولين دلها را در اربعين بهسوي خود جذب كرد؛ رفتن جابربنعبدالله و عطيه به زيارت امام حسين(ع) در روز اربعين، سرآغاز حركت پربركتي بود كه در طول قرنها تا امروز، پيوسته و پيدرپي اين حركت پرشكوهتر، پرجاذبهتر و پرشورتر شده و نام ياد عاشورا را روزبهروز در دنيا زندهتر كرده است.»
اربعين، در ذات خود رجوع دوباره به عاشوراست. بيحكمت نيست كه معروف است كه اهلبيت(ع) اولينبار بعد از رهايي از اسارت يزيديان در اين روز به كربلا مراجعت نمودند. اينكه زيارت اربعين يكي از علامات مؤمن شناختهشده است را ميتوان تأكيد بر همين نكته دانست كه مؤمن بايد در امتداد عاشورا حركت و با قطبنماي كربلا خود را تنظيم كند. به همين ترتيب جامعه ايماني نيز به خورشيد نينوا مينگرد و اربعين حركت در مسير رسيدن به اين خورشيد است.
سنت حسنهاي كه سالهاي سال در عراق جاري بود، پيادهروي بهسوي زيارت حضرت اباعبدالله(ع) در روز اربعين بود و هرچند رژيم بعث تلاش كرد با سركوب و خفقان شديد، چشمه جوشان اين سنت را بخشكاند، عملاً موفق نشد و با سرنگوني صدام، بار ديگر شيعيان عراق سنت ديرينه خود را احيا نمودند، اما اين حركت زيبا منحصر در مرزهاي جغرافيايي نماند و بهزودي خيل عظيم محبان اهلبيت از كشور ما و ديگر نقاط جهان به اين حركت پيوستند، بهگونهاي كه سالبهسال شاهد رشد اين حركت عظيم هستيم. اكنون ميتوان راهپيمايي باشكوه اربعين را بزرگترين تجمع مذهبي و انساني در جهان دانست كه هرساله تكرار ميشود. جالب اينجاست كه بعد از ظهور گروهك تكفيري داعش و تهاجم آن به عراق، هرچند تهديدات تروريستها متوجه راهپيمايان اربعين شد، اما نهتنها از حجم اين اقيانوس انساني نكاست بلكه بر وسعت آن بهصورت روزافزون اضافه شد.
همگامي ملت ايران كه چندين دهه علم اسلام انقلابي را بر دوش ميكشد با ملت عراق و ديگر مردماني كه در طريق الحسين گام برميدارند، عملاً آنها را با گفتمان انقلاب اسلامي آشنا و همراه ساخته و تجليات روحيه انقلابيگري را در سالهاي اخير در اين راهپيمايي بزرگ و ديگر جلوه جامعه عراق ميتوان مشاهده كرد. شايد يكي از دلايل مؤثر بر كاميابي جهاد مردمي عراق در مقابل تكفير و تروريسم همين الگوبرداري كارآمد باشد.
اكنون راهپيمايي اربعين حتي در پيروان اهلبيت(ع) نيز محدود نشده و جاذبه مغناطيس آن آزادگان جهان از اديان و مذاهب ديگر را نيز به سمت خود ميكشاند. اين حركت كاملاً مردمي، مرزهاي جغرافيايي و مذهبي را درنورديده و نمادي از خيزش جهاني مستضعفين شده است. خيزشي كه ميتواند طليعهاي بر رستاخيز بزرگ اسلام ناب محمدي(ص) و نجات بشر از تاريكي و طواغيت باشد.