از سالها پيش و با توسعه انرژيهاي سبز، گويي غولهاي نفتي بر سر آينده انرژيهاي پاك، دست به يك شرطبندي بزرگ زدهاند و توليد و توزيع سوختهاي تجديدپذير توسط چند غول نفتي دنيا نشان ميدهد كه آينده انرژيهاي سبز متفاوتتر از شرايط امروز خواهد بود.
همه شركتهاي بينالمللي نفتي در يك دهه اخير با تهديد از دست رفتن سهم بازار خود روبهرو شدهاند. تحليلگران بازار و سرمايهگذاران و مديران نيز دريافتهاند كه در بلندمدت، گذار از صنعت سوختهاي فسيلي به منابع انرژي تجديدپذير پاك، اجتناب ناپذير است.
در اين ميان، شركت توتال را در كنار غولهاي اكسون موبيل، رويال داچ شل، شورون و بريتيش پتروليوم بايد به عنوان پيشروترين شركتهاي بينالمللي نفتي در اين زمينه به شمار آورد. همه اين شركتها دريافتهاند براي تداوم حضور در بازار بايد دست به يك انتخاب راهبردي بزنند. بدين ترتيب متنوع نمودن سبد توليد انرژي با منابعي نظير انرژيهاي بادي و خورشيدي كه گازهاي گلخانهاي اندكي توليد ميكنند، همراه با توسعه روشهاي ذخيرهسازي انرژي و رقابتي نمودن قيمت تمام شده، يك راهبرد كم و بيش پذيرفته شده در ميان اين غولها به شمار ميرود.
به هر حال، سوختهاي فسيلي تا چند دهه همچنان با بيشترين سهم در بازار منابع انرژي حضور خواهند داشت و به تدريج بايد با آنها خداحافظي نمود و ما معتقديم راهبردهاي اين شركتهاي بزرگ بر آينده صنايع، تقاضاي انرژي و شرايط آب و هوايي دنياي ما، تأثيري شگرف و همهجانبه بر جاي خواهد گذاشت.
لرد برون، مديرعامل پيشين شركت بريتيش پتروليوم كه بخش انرژيهاي تجديدپذير و كمپين بازاريابي عصر فرانفت را براي نخستين بار در اين شركت ايجاد نمود، معتقد است كه صنعت نفت بايد از وضعيت شركتهاي امريكايي توليدكننده زغال سنگ كه با ورشكستگي روبهرو گرديدهاند، درس بگيرد.
وي ميگويد: شركتهاي بزرگ توليدكننده محصولاتي كه مردم تمايلي به مصرف آنها ندارند، به زودي با شرايط دشواري روبهرو خواهند بود و اگر جامعه معتقد است زمان تغيير الگوي توليد و مصرف انرژي فرا رسيده است، من اعتقاد دارم غولهاي نفتي بايد در اين تغيير پيشگام باشند.
نشست پاريس كه با موضوع بحران تغيير اقليم در پايان سال گذشته ميلادي برگزار شد، نشان داد يك اتفاق نظر جهاني در مورد لزوم كاهش گازهاي گلخانهاي توليد شده توسط مصرفكنندگان سوختهاي فسيلي پديد آمده است. در همين شرايط، با كاهش هزينههاي توليد، ما شاهد قيمت رقابتي سوختهاي سبز در بازار انرژي هستيم.
در بازارهاي اقتصادي در حال توسعه نظير مكزيك، هند، آفريقاي جنوبي و امارات متحده عربي كه ما در آنها شاهد رشد سريع تقاضاي انرژي هستيم، نياز به پرداخت يارانه براي توسعه انرژيهاي بادي و خورشيدي به سرعت در حال كاهش است.
پيامدهاي سقوط قيمت نفت
با توسعه سريع صنعت نفت شل در ايالات متحده در نيمه نخست دهه كنوني ميلادي، ما در دو سال گذشته شاهد سقوط بيسابقه قيمت نفت خام در بازارهاي بينالمللي بودهايم. در دوره بلندمدت نيز همان طور كه همه ما ميدانيم، نقش عوامل بنيادي در تداوم سقوط قيمتها، تأثيرگذار بوده است.
پاول اسپدينگ از كارشناسان مؤسسه كربن تراكر، از مخازن فكري فعال در بخش اقتصاد و مديريت مالي و ارتباط آن با تغيير آب و هوا ميگويد: سرمايهگذاران در طرحهايي كه محصولات آنها با بحران قيمت روبهرو است، سود اندكي به دست ميآورند. لذا صنعت نفت كه در سايه روشن شدن ابعاد بحران تغيير اقليم با چشمانداز دشواري روبهرو گرديده است، بايد بر مشكلاتي نظير مديريت سبد سرمايهگذاريها، وجود مازاد عرضه در بازار و سقوط قيمتها دست و پنجه نرم كنند.
اما با نگاهي به رويكردهاي بلندمدت غولهاي نفتي ميتوان تفاوتهاي چشمگيري ميان شركتهاي اروپايي و امريكايي مشاهده نمود. شركتهاي بريتيش پتروليوم، توتال و استات اويل نروژ پيش از برگزاري نشست آب و هواي پاريس در بيانيهاي مشترك اعلام نمودند كه متعهد به اجراي تعهدات خويش در راه مبارزه با بحران گرمايش جهاني و تلاش در جهت عدم عبور رشد ميانگين دماي جهاني از 2 درجه سانتي گراد هستند.
اما بزرگترين شركتهاي نفتي امريكايي در فهرست امضاكنندگان اين بيانيه، غايب بودند. حتي دو شركت اكسون موبيل و شورون كه از رويكردهاي زيستمحيطي برخوردارند، از امضاي اين بيانيه سر باز زدهاند. البته شركتهاي امريكايي وجود معضل گرمايش جهاني را انكار نميكنند.
بيل كولتون، از مديران ارشد شركت اكسون موبيل ميگويد: ما ميدانيم كه ريسك تغيير اقليم بر زندگي همه ما سايه افكنده است. دولتها نيز تلاش ميكنند تا براي رويارويي با اين بحران، راهحلهايي در پيش گيرند. اما دولتها در اين پيكار نميتوانند به تنهايي گامهاي بلندي بردارند.
اين شرايط بدين معنا است كه مديران شركت اكسون موبيل معتقدند تقاضاي جهاني براي سوختهاي فسيلي، همچنان افزايش خواهد يافت. آنان در گزارشهاي خود اعلام نمودهاند در 25 سال فرارو، تقاضاي سوختهاي فسيلي با رشد 25 درصدي همراه خواهد بود.
البته بايد دانست كه در 25 سال اخير، ما شاهد رشد 59 درصدي تقاضاي انرژيهاي فسيلي بودهايم و يكي از دلايل مهم اين كاهش تقاضا را بايد در بهبود بهرهوري انرژي در سايه بالا رفتن نگرانيها در مورد آثار فاجعهآميز تغيير آب و هوا دانست.
بايد دانست اگرچه رشد كنوني تقاضاي انرژي كمتر از گذشته است، اما در افق سال 2040 ميلادي، مصرف نفت با رشد 19 درصدي و مصرف گاز طبيعي با رشد 51 درصدي روبهرو خواهد بود. گويي همچنان بازار سوختهاي فسيلي براي بقا در تلاش است.
اگرچه رشد عرضه انرژيهاي بادي و خورشيدي بسيار سريع بوده است، اما پيشبينيهاي منتشر شده توسط شركت اكسون موبيل نشان ميدهد در سال 2040 ميلادي، انرژيهاي تجديدپذير به استثناي انرژي برقابي، تنها 4 درصد انرژيهاي مصرفي دنيا را تشكيل خواهد داد. اما فراموش نكنيد كه شركت اكسون موبيل پروژه بزرگ و پرهزينه و زمانبر توليد سوخت از گياهان تراريخته و جلبك را در دستور كار خويش دارد. هرچند آنان همچنان تمركز فعاليتهاي خود در آينده قابل پيشبيني را به توليد نفت اختصاص دادهاند.
در اين ميان، بن وان بوردن، مدير عامل شركت شل در يك نشست تجاري معتقد است: در دهههاي فرارو، همچنان توليد نفت و گاز طبيعي در كانون سرمايهگذاريهاي ما خواهد بود. همچنين بايد دانست هزينههاي توليد هر بشكه نفت در حال افزايش تدريجي است.
درآمدهاي فروش سوختهاي فسيلي در اين دوره گذار، شركت شل را در اين مسير ياري خواهد داد. شركت شل در بهار امسال، بخش انرژيهاي نو را ايجاد كرد. حضور در مناقصه ساخت يك مزرعه بادي فراساحلي در آبهاي هلند، نخستين اقدام اين بخش محسوب ميشود.
باب دادلي، مديرعامل شركت بريتيش پتروليوم نيز در نشستي در واشنگتن حمايت خود از نشست آب و هواي پاريس را اعلام نموده و خواهان توسعه نظام ماليات انتشار كربن در همه كشورها شده است. وي ميافزايد: يكي از راهكارهاي كاهش انتشار دي اكسيد كربن، جايگزين نمودن گاز طبيعي با زغال سنگ مصرفي در نيروگاهها است. جوليس كورتن هاوست، از مديران پيشين شركت شل كه مديريت مؤسسه حامي محيط زيست كوهستان راكي را بر عهده دارد، ميگويد: صنعت نفت اندك اندك در حال پوست انداختن و دگرگوني است و اگرچه در گذشته، توسعه انرژيهاي نو بدون يارانههاي دولتي امكانپذير نبود، اما اينك ما شاهد تغيير مهرههاي بازي و رقابتي شدن آنها به ويژه انرژيهاي بادي و خورشيدي هستيم.
مترجم: محسن داوري
منبع: www. ft. com
نويسندگان: اد كروكس - كيران استاسي